Άρθρο του Θανάση Μπούρα στην εφημερίδα ΚΕΡΔΟΣ

Ο ρόλος των Οργανισμών Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων & η διεθνής οικονομική κρίση

Zούμε χωρίς αμφιβολία μια νέα οικονομική πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται από τις δυσμενείς χρηματοοικονομικές εξελίξεις. Στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη πλέον οικονομία, η οποία χαρακτηρίζεται από τη λειτουργική της οργάνωση ως ενιαίου συνόλου σε παγκόσμιο επίπεδο, η πρόσφατη οικονομική κρίση, πέρα από τα δυσεπίλυτα προβλήματα που δημιούργησε σε τομείς-κλειδιά της οικονομικής δραστηριότητας (εμπόριο, επενδύσεις, απασχόληση) απέδειξε σε όλους την οικονομική αλληλεξάρτηση των αγορών.              

Το εξωτερικό εμπόριο είναι ο βασικός μηχανισμός οικονομικής μεγέθυνσης και ανάπτυξης και ως τέτοιο δεν μπορεί παρά να αποτελεί στόχο εξειδικευμένων χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων, τα οποία με την κατάλληλη πολιτική (πωλήσεις με πίστωση, επιμερισμό κινδύνων, κλπ) συμμετέχουν σ’ αυτήν την επιχειρηματική δραστηριότητα. Οι εξαγωγές, όπως είναι γνωστό, αποτελούν θεμελιώδη παράγοντα για την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας.

Σε ότι αφορά στις μικρές ανοικτές οικονομίες, όπως η χώρα μας, προκειμένου να συμμετάσχουν με αξιώσεις στις εξελίξεις που ορίζει η παγκοσμιοποίηση και να πετύχουν υψηλότερο βιοτικό επίπεδο θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά τις εξαγωγές τους, οι οποίες κατά το μεγαλύτερο μέρος τους θα πρέπει να αποτελούνται από βιομηχανικά προϊόντα. Στο σκοπό αυτόν άλλωστε εντάσσονται τα μέτρα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, τα οποία κύριο στόχο έχουν την αύξηση του βαθμού εξωστρέφειας ώστε τα ελληνικά προϊόντα να μπορέσουν να κατακτήσουν μερίδιο από τις αγορές του εξωτερικού.


Οι εξαγωγικές πιστώσεις, ως μηχανισμός οικονομικής πολιτικής, στοχεύουν στη διευκόλυνση και στην αύξηση των εξαγωγών και στην επακόλουθη αύξηση του εισοδήματος των παραγωγών, των εξαγωγέων και των τραπεζών που συμμετέχουν στη διαδικασία. Οι Εταιρείες (ή Οργανισμοί) Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (Export Credit Agencies- ECAs) είναι εξειδικευμένες τραπεζικές-ασφαλιστικές-χρηματοοικονομικές εταιρείες που έχουν ως καταστατικό σκοπό να υποστηρίζουν τις προσπάθειες των εξαγωγέων προσφέροντάς τους τεχνική βοήθεια και ασφαλιστική κάλυψη έναντι συγκεκριμένων εμπορικών και πολιτικών κινδύνων που συνδέονται με τις εξαγωγές. Οι δραστηριότητες των ECAs στηρίζονται σε θεσμικές ρυθμίσεις και πρακτικές που ισχύουν διεθνώς τόσο στον ΟΟΣΑ όσο και στην ΕΕ. Το πεδίο των δραστηριοτήτων που καλύπτουν οι ECAs έχει αυξηθεί παράλληλα με το ρίσκο που αναλαμβάνουν και, ήδη, από τις αρχές της δεκαετίας 1990, βαίνει αυξανόμενο στο βαθμό που ο ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών έχει ενταθεί και αυτά πιέζονται να προσαρμόσουν τα οικονομικά τους συστήματα στις νέες εμπορικές απαιτήσεις, τα καταναλωτικά πρότυπα έχουν μεταβληθεί και τα εμπορικά εμπόδια έχουν ελαχιστοποιηθεί. Εκτιμάται ότι τα προσεχή χρόνια οι ECAs θα διαδραματίσουν σημαντικότερο ρόλο απ’ ότι στο παρελθόν, δεδομένου ότι αποτελούν ευέλικτους οργανισμούς εξαγωγικής πολιτικής και αποτελεσματικούς συντελεστές της διεθνούς οικονομικής ανάπτυξης σε ένα περιβάλλον συχνών πολιτικών αβεβαιοτήτων και σύντομων μεταβολών.    
Ο λόγος για τον οποίο οι ECAs θεωρούνται βασικά εργαλεία εξαγωγικής πολιτικής είναι προφανής, εφόσον με εξειδικευμένες ενέργειες στοχεύουν στην προώθηση των εξαγωγών με κρατική εγγύηση ή έγκριση που παρέχεται στην υποστήριξη των εθνικών εξαγωγών, και στη συνακόλουθη αύξηση της εξωστρέφειας της οικονομίας.

Τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν για τις χώρες που κάνουν χρήση της ασφάλισης των εξαγωγικών πιστώσεων είναι πολλά και σημαντικά. Συγκεκριμένα, μέσω της ασφάλισης των εξαγωγικών πιστώσεων, τα κράτη συνάπτουν οικονομικές σχέσεις μεταξύ τους προσπαθώντας να περιορίσουν τις δυσμενείς συνέπειες που προκύπτουν από τη χαμηλή οικονομική συγκυρία και την οικονομική ύφεση και να θωρακιστούν περισσότερο απέναντι σε πιθανή οικονομική επιδείνωση διαφυλάσσοντας τον εθνικό τους πλούτο προς όφελος του κοινωνικού συνόλου χωρίς να καταφεύγουν σε πρακτικές προστατευτισμού. 
Οι ECAs καλλιεργούν το κατάλληλο κλίμα χάρη στο οποίο γίνεται εφικτή η οικονομική συμφιλίωση μεταξύ κρατών, παρά τα συχνά αντίθετα συμφέροντα και τους εθνικούς ανταγωνισμούς, και γίνεται εφικτή η εκμετάλλευση των πηγών πρώτων υλών προς όφελος της ανάπτυξης. Επίσης, οι ECAs συμβάλλουν στο «άνοιγμα» των νέων αγορών για τα βιομηχανικά προϊόντα και στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης στα αναπτυσσόμενα κράτη. Χάρη στο έργο τους, διευκολύνεται σε μεγάλο βαθμό η πρόσβαση των ξένων άμεσων επενδύσεων στα αναπτυσσόμενα κράτη, η μετάδοση σε αυτά ανώτερων καταναλωτικών προτύπων και η συνακόλουθη αύξηση της ικανότητάς τους να αγοράζουν αγαθά από προμηθευτές του εξωτερικού. Πέραν όμως αυτών, το σημαντικότερο ίσως είναι ότι με τους παραπάνω τρόπους τα αναπτυσσόμενα κράτη κατορθώνουν να κινητοποιήσουν και να αξιοποιήσουν παραγωγικό δυναμικό που είναι σε αδράνεια, αυξάνοντας την εγχώρια απασχόληση, τις πωλήσεις και τα κέρδη και διευρύνοντας με τον τρόπο αυτόν τη φορολογία και τα φορολογικά έσοδα. Με τον τρόπο αυτόν, στην επόμενη φάση του οικονομικού κύκλου, δημιουργείται επαρκής ρευστότητα για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας και τη χρηματοδότηση των δημόσιων έργων και των επενδύσεων. Γίνεται έτσι αντιληπτό σε ποιο βαθμό οι ECAs συμβάλλουν στη διεθνή οικονομική ανάπτυξη και συνεργασία, ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής και πιστωτικής κρίσης, όπως αυτή που διατρέχουμε σήμερα, στις οποίες η ζήτηση για αγαθά & υπηρεσίες είναι ανεπαρκής και ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων έχει συρρικνωθεί οδηγώντας τη διεθνή οικονομία σε ύφεση.

Με την ασφαλιστική κάλυψη που παρέχουν, τις εγγυήσεις στις εξαγωγές και τη συνακόλουθη τεχνική βοήθεια που συνοδεύει την υποστήριξη των εξαγωγών, οι ECAs συμβάλλουν, ιδιαίτερα σε εποχές χαμηλής οικονομικής συγκυρίας, στη διατήρηση του δυναμισμού των εξαγωγικών επιχειρήσεων. Όχι λιγότερο σημαντικό είναι το γεγονός ότι, με τις εξειδικευμένες πληροφορίες που διαθέτουν θεωρούνται ως «κέντρα» πληροφόρησης και τεχνικών συμβουλών που χρησιμεύουν ώστε να υποδείξουν και να διαδώσουν στους εξαγωγείς και στις εμπορικές τράπεζες τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να επεκταθούν στις αγορές του εξωτερικού.

Εκτός όμως από την ασφαλιστική κάλυψη και τις εγγυήσεις, οι ECAs– σύμφωνα με όσα προβλέπει η νομοθεσία ορισμένων χωρών– μπορούν επιπλέον να παρέχουν και χρηματοδότηση για εξαγωγές λειτουργώντας και ως τράπεζες ή να συνεργάζονται με τραπεζικά ιδρύματα.

Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι, σε κάθε περίπτωση οι ECAs παίζουν έναν θεμελιώδη ρόλο στην προώθηση της εξωστρέφειας και στην ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου. Σε εθνικό επίπεδο, για παράδειγμα, έχει εκτιμηθεί ότι οι ECAs σε όλο τον κόσμο χρηματοδοτούν κατά μέσο όρο ποσοστό ίσο με το 12% των εξαγωγών της χώρας τους. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Berne Union, η συνολική χρηματοδότηση (κυρίως βραχυπρόθεσμη) όλων των ECAs το 2008 υπερέβη το 1 τρισ. $. Επίσης, ο αριθμός των νέων συμβάσεων για τις τρεις κατηγορίες (βραχυπρόθεσμες, μεσο-μακροπρόθεσμες & ασφάλειες επενδύσεων) την τριετία 2005-2008 αυξήθηκε κατά 54%, 47% και 83% αντίστοιχα, δείγμα της επικράτησης και της κυριαρχίας των ECAs στην ανάπτυξη και ευημερία της διεθνούς οικονομίας.

Για τη χώρα μας, οι επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να ωφεληθούν περισσότερο μέσω του θεσμού της ασφάλισης των εξαγωγικών πιστώσεων είναι κυρίως οι μικρομεσαίες, εφόσον, συγκριτικά με τις αντίστοιχες επιχειρήσεις των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, αυτές είναι μικρές έως πολύ μικρές μονάδες, στερούνται οργανωμένων τμημάτων εμπορίας και marketing και τις περισσότερες φορές δεν έχουν προχωρήσει στην ανάπτυξη και εδραίωση συστηματικού εμπορικού δικτύου με τις αγορές του εξωτερικού προκειμένου να διοχετεύουν τα προϊόντα τους. Για τις περιπτώσεις αυτές η μεσολάβηση των ECAs κρίνεται αναγκαία στο βαθμό που αυτές αναλαμβάνουν να καλύψουν την ασφαλιστικά έναντι των πιθανών εμπορικών και πολιτικών κινδύνων τις εξαγωγικές πιστώσεις των ελληνικών ΜΜΕ στις αγορές του εξωτερικού. Γι’ αυτούς τους λόγους, στις συναντήσεις των ομάδων Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων, τόσο στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ όσο και της ΕΕ, τονίζεται ότι οι ECAs αποτελούν ένα εργαλείο πρωταρχικό στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής και διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη διεθνή οικονομική ανάπτυξη.
 
Από τα παραπάνω πιστεύουμε ότι, έστω και στο ελάχιστο, διασαφηνίσαμε το τοπίο πάνω από το ρόλο και το σκοπό του θεσμού της Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων και των Οργανισμών Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων ώστε να μην αποτελούν ακόμα στο ευρύ κοινό terra incognita. Για τη χώρα μας, τα πλεονεκτήματα από την ασφάλιση των εξαγωγικών πιστώσεων μέσω του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (ΟΑΕΠ) είναι ουσιαστικά, εφόσον ενισχύουν την εξαγωγική της παρουσία  συμβάλλοντας στη βελτίωση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας.  

Ασφαλώς, καλό είναι να προσέχουμε το «δάσος», αλλά δεν θα πρέπει να παραμελούμε και τα δέντρα που το σχηματίζουν…

 

http://www.kerdos.gr/default.aspx?id=1091506&nt=103